Misofonie, oftewel haat van geluid. Geluid veroorzaakt door mensen. Zoals slik-, smak-, kauw-, bijt-, adem-, gaap-, snurk- en kuchgeluiden. Het ophalen van de neus, herhaaldelijk klikken met een pen, tikken op een toetsenbord en andere heel ‘normale’ (herhalende) geluiden. Mensen met misofonie ergeren zich er kapot aan. Meer dan dat; ze voelen woede, haat, walging en/of extreme irritatie door geluiden die anderen maken. Wat zijn de symptomen van deze psychische aandoening, hoe ontstaat misofonie, is er een behandeling en wordt deze vergoed door de zorgverzekeraar? We vertellen het je en geven je tips.
Omschrijving misofonie
Misofonie is een neurologische (psychische) aandoening. Zo’n 0,5% van de Nederlandse bevolking heeft extreme last van misofonie. Hoewel een groter deel van Nederland (7%) zich behoorlijk stoort aan geluiden van anderen. Misofonie wordt ook wel 4S genoemd: Selective Sound Sensitivity Syndrome. De meer gebruikte benaming misofonie werd in 2001 vastgelegd door twee Amerikaanse wetenschappers. In 2009 begonnen onderzoekers van het Academisch Medisch Centrum (AMC) met het onderzoeken van de aandoening en de behandeling hiervan. Over misofonie is nog niet heel veel bekend. Ook is het nog geen erkende aandoening.
De symptomen van misofonie
Dé symptomen van misofonie zijn negatieve gevoelens– zoals haat, walging, irritatie en woede – die worden veroorzaakt door geluiden van anderen. Patiënten hebben vaak een obsessie met de specifieke geluiden. Door deze negatieve gevoelens kan stress ontstaan, schuldgevoel, schaamte, mindere concentratie, een onbegrepen gevoel en zelfs angst. Dat laatste vooral omdat patiënten denken dat ze hun zelfcontrole kunnen verliezen. Sommigen voelen namelijk de impuls om de veroorzaker van het geluid iets aan te doen. Eventueel gevolg is dat patiënten situaties gaan mijden en oordopjes en koptelefoons dragen. Genieten van sociale situaties is soms lastig. De focus ligt op de geluiden (terwijl ze die juist niet willen horen). Opvallend is dat geluiden die jonge kinderen en dieren maken vaak niet als vervelend worden ervaren. Ook geluiden van de misofonie-patiënt zelf worden verdragen. Met het verhaal van een misofonie-patiënt wordt er een duidelijk beeld van symptomen geschetst.
Oorzaak en ontstaan misofonie
Misofonie ontstaat waarschijnlijk tijdens het achtste en twaalfde levensjaar. De link tussen (het irriterende) geluid en de ervaring hiermee zijn cruciaal bij misofonie. Rond de pubertijd gaan jongeren zich storen aan het gedrag van hun ouders. Irriteert een puber zich aan het gesmak van een van hen dan gaat samen eten bijvoorbeeld steeds meer tegenstaan. Vervolgens kan er een agressieve reactie ontstaan door andere smakgeluiden. Dit komt waarschijnlijk door een verbinding tussen het gebied in de hersenen dat prikkels een emotionele lading geeft en het gebied dat zintuiglijke prikkels verwerkt. Wat zeker is, is dat er een Pavlov-reactie ontstaat in de hersenen. Dit betekent dat er automatisch wordt gereageerd op een terugkerende handeling. De hersenen maken dan een link tussen het geluid en de gevoelens, waardoor de negatieve gevoelens als reflex op het geluid opkomen. Volgens onderzoekers van het AMC kan het zijn dat de breingebieden die dat soort geluiden automatisch uitfilteren, minder actief zijn bij misofoniepatiënten. Factoren als stress kunnen de gevoelens verergeren.
Is misofonie te behandelen?
Ja, er is een behandeling voor misofonie. Gelukkig, want de aandoening kan het functioneren behoorlijk belemmeren. En niet alleen voor de patiënt, maar ook voor mensen in de omgeving van een patiënt kan misofonie vervelend zijn. Misofonie kan chronisch worden, maar de aandoening kan ook verminderen. Tot nu toe is het AMC het enige behandelcentrum. Daar werken onderzoekers hard aan het evalueren en optimaliseren van de behandeling. Volgens de internationale classificatiesystemen voor psychiatrische diagnoses, is misofonie een nog niet bestaande diagnose. In het AMC hebben psychiaters het ziektebeeld ontdekt. In een wetenschappelijke publicatie deden zij een voorstel voor diagnostische criteria van misofonie. Daar wordt nu onderzoek naar gedaan. Misofonie kan dus eigenlijk nog niet gediagnosticeerd worden. Wel is er een behandeling. Om op consult te kunnen in het AMC is een verwijzing van de huisarts nodig.
Behandeling: therapie voor misofonie
Het AMC heeft een behandeling ontwikkeld. Deze bestaat onder andere uit cognitieve gedragstherapie. Dat is een vorm van psychotherapie, waarbij de denkgewoonten onder de loep worden genomen. Slechte gedachten worden omgebogen naar ‘helpende’ gedachten. Deels door de patiënt beelden te tonen die deze prettig vindt en hierbij geluiden af te spelen die lijken op de als vervelend ervaren geluiden. Het doel is om associaties met geluiden te vervangen door positieve gevoelens. Met ontspannings- en aandachtstraining leren patiënten om beter met de misofonie om te gaan. De therapie is een bewustwordingsproces en gebeurt een halve dag per week in groepsverband. Familieleden worden ook bij de therapie betrokken. Zo moeten zij mee naar twee sessies. Na de acht weken aan groepstherapie en thuisopdrachten moeten patiënten de oefeningen blijven doen. Voor jongeren vanaf twaalf zijn er aparte leeftijdsgroepen, waarbij de therapie is afgestemd op hun ontwikkelingsfase.
Vergoeding behandeling misofonie
De behandeling van psychische aandoeningen valt onder de basisverzekering. Misofonie is zo’n aandoening en wordt dan dus ook vergoed. Wel geldt het eigen risico. Een verwijzing van de huisarts is altijd nodig en vooraf aan een consult bij het AMC contact opnemen met de zorgverzekeraar is altijd een aanrader. Die kan je advies geven en vertellen waar je recht op hebt. Voor jongeren (jonger dan 18 jaar) wordt de therapie niet vergoed. Wel worden de kosten gedekt. Het is voor deze groep namelijk de gemeente die opdraait voor de kosten van de therapie. Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 namelijk verantwoordelijk voor vergoeding van jeugdzorg. Om een beroep te doen op de therapie, moet de behandeling worden aangevraagd bij het zorgloket van de gemeente.
De kosten voor het behandelen van misofonie worden vergoed vanuit de basisverzekering
Wat je voor zo’n verzekering betaalt, verschilt per zorgverzekering
Onderzoek naar misofonie in AMC
In 2009 ontdekte een aantal psychiaters van het AMC dat drie patiënten dezelfde symptomen hadden. Symptomen die soms raakvlakken hadden met andere aandoeningen, maar toch anders waren. Opvallend was dat ze allemaal woedend werden van eetgeluiden. Psychiater Arjan Schröder en hoogleraar Damiaan Denys startten door deze bevinding een onderzoek naar de (toen mogelijke)aandoening. Ze vermoedden namelijk dat er meer mensen waren met deze symptomen en plaatsten een oproep. Tal van mensen kwamen erop af. Zo ging het balletje van het onderzoek rollen. Nu is er een behandeling in de vorm van therapie. Bij het AMC doen ze nog altijd onderzoek naar misofonie en ontwikkelen ze mogelijkheden voor behandelingen. Zo wordt er met hersenscans gezocht naar hersenafwijkingen en wordt er DNA-onderzoek gedaan. Voor meer informatie over de behandelingen en het onderzoek hiernaar kunnen mensen altijd contact opnemen met de artsen van het AMC.
Misofonie erkennen als aandoening
Er zijn een aantal aandoeningen waarmee misofonie gepaard kan gaan. Dit zijn tinnitus, hyperacusis, en fonobie. Alle drie aandoeningen waarbij geluid ook de veroorzaker is. Toch is misofonie anders dan deze bekendere aandoeningen. Het AMC pleit voor opname van de aandoening in de DSM: het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. Als misofonie als apart ziektebeeld wordt erkend, zal dit zorgen voor meer erkenning van de aandoening. Dit draagt bij aan de herkenning, behandeling, onderzoeken en studies.
Ondanks de vragen die aan deze aandoening hangen, is er gelukkig wel sinds een paar jaar de behandeling. Als het AMC meer inzicht heeft in misofonie, zullen ze de kennis hierover zeker met de buitenwereld delen.
Op de hoogte blijven
Wil jij als eerste het nieuws over premies en ontwikkelingen in de zorg ontvangen? Meld je dan aan voor de zorg-alert. Wel zo makkelijk.
Schrijf je in voor de zorgpremie-alert!
Geef een reactie