We koken steeds vaker elektrisch, laden onze auto op voor de deur en sommige huishoudens hebben een warmtepomp. Bovendien hebben veel mensen zonnepanelen op het dak van hun huis liggen. Daardoor gebruiken we minder gas, maar ons stroomverbruik stijgt. En dat zorgt voor een overvol elektriciteitsnet. Dat noemen we netcongestie. Wat is dat precies? Wat merk je ervan? En wat kun je zelf doen? We leggen het je uit in deze blog.
Wat is netcongestie?
Netcongestie is een duur woord voor drukte op het elektriciteitsnet. Op sommige momenten is er meer vraag naar stroom dan het net kan transporteren óf wordt er meer stroom opgewekt dan kan worden teruggeleverd aan het net. Het gevolg: overbelasting van het stroomnet. De stroom komt niet (goed) op de juiste plek terecht.
Er zijn twee vormen van netcongestie:
- Afnamecongestie: als er meer stroom wordt gevraagd dan het net kan transporteren.
- Opwekcongestie: als er meer stroom wordt teruggeleverd (bijvoorbeeld van zonnepanelen) dan het net kan transporteren.
Vooral in piekperiodes, zoals een koude avond of een zonnige middag, kan het stroomnet vastlopen.
Waarom is er nu ineens netcongestie?
De laatste jaren zijn we razendsnel overgestapt op elektriciteit, om zo te besparen op het gasverbruik of om helemaal geen gas meer te verbruiken. Denk bijvoorbeeld aan elektrische auto’s, inductiekookplaten, warmtepompen en zonnepanelen. Dat is goed voor het milieu, maar het elektriciteitsnet is hier nog niet op voorbereid. Kabels en transformatorhuisjes zijn vaak niet berekend op deze piekbelasting en daardoor gaat het vroeg of laat mis.
Netcongestie is al sinds 2018 een probleem. Netbeheerders waarschuwden toen al dat het fout kon gaan. Maar er werd weinig mee gedaan. De overheid gaf er te weinig aandacht aan, terwijl het probleem steeds groter werd.
Overbelasting op het hoog- en middenspanningsnet
Het Nederlandse stroomnet bestaat uit drie niveaus: hoogspanning, middenspanning en laagspanning.
- Het hoogspanningsnet vervoert stroom over lange afstanden en is bedoeld voor grote verbruikers zoals industrieën, datacenters en windparken. Dit deel van het net wordt beheerd door TenneT, de landelijke netbeheerder.
- Het middenspanningsnet bedient regionale grootverbruikers, zoals ziekenhuizen, kantoren en fabrieken. Ook veel zonneparken en windmolens zijn hierop aangesloten.
- Het laagspanningsnet is er voor huishoudens en kleine bedrijven. De meeste aansluitingen op dit niveau zijn kleiner dan 3×80 Ampère (A).
Op dit moment hebben vooral bedrijven last van netcongestie. Zij kunnen soms geen nieuwe aansluiting krijgen of hun huidige aansluiting niet uitbreiden.
Voor huishoudens is het probleem nog beperkt, maar het komt wel steeds vaker voor. Zo schakelen omvormers van zonnepanelen soms tijdelijk uit, omdat er geen ruimte is op het net om stroom terug te leveren. Ook lukt het niet altijd om een zwaardere stroomaansluiting te krijgen, bijvoorbeeld wanneer je een warmtepomp of laadpaal wilt installeren. Vooral in nieuwbouwwijken speelt dit probleem, omdat daar veel tegelijk wordt gebouwd en aangesloten. Het is dus goed om hier rekening mee te houden als je je huis wilt verduurzamen of kiest voor een nieuwbouwwoning.
Oplossingen om netcongestie te voorkomen
De overheid en netbeheerders werken samen aan allerlei maatregelen om de druk op het stroomnet te verlagen. Een van de belangrijkste oplossingen is het uitbreiden van het elektriciteitsnet. Dat betekent dat er dikkere kabels worden aangelegd met meer transportcapaciteit. Ook worden er meer transformatorhuisjes gebouwd, zodat stroom lokaal beter verdeeld kan worden.
Daarnaast krijgen bedrijven flexibele contracten, waarbij ze stroom kunnen gebruiken op momenten dat het rustiger is op het net. In ruil daarvoor betalen ze vaak minder.
Bovendien is er een nieuwe Energiewet. Deze wet geeft netbeheerders meer ruimte om te handelen. Ze krijgen de mogelijkheid om prioriteit te geven aan belangrijke voorzieningen, zoals ziekenhuizen of woningbouwprojecten, bij het verdelen van netcapaciteit.
Thuisbatterij: nu nog geen goed idee
Met een thuisbatterij kun je stroom – bijvoorbeeld van je zonnepanelen – opslaan om later te gebruiken, bijvoorbeeld ’s avonds of op een bewolkte dag. Daardoor hoef je minder stroom van het net te halen.
Dat klinkt slim, maar toch is een thuisbatterij voor de meeste huishoudens op dit moment nog geen verstandige investering. De kosten liggen al snel rond de € 10.000 inclusief installatie. Er is geen subsidie en je betaalt er 21% btw over. Omdat je in de winter weinig opwekt en de winst vaak beperkt blijft tot enkele tientjes per jaar, is de terugverdientijd lang: meestal 15 tot 20 jaar. En dat is langer dan de meeste thuisbatterijen meegaan.
Wat kun je wel doen?
Ook als huishouden kun je je steentje bijdragen om netcongestie te beperken.
- Verbruik op rustige momenten: de meeste drukte op het stroomnet is ’s ochtends (07.00 tot 10.00 uur) en ’s avonds (16:00 tot 21:00 uur). Probeer apparaten als de wasmachine en vaatwasser te laten draaien op andere momenten en laad dan ook je auto op.
- Gebruik een tijdklok of slimme stekker: met een tijdklok of slimme stekker kun je automatisch regelen dat apparaten aangaan op momenten dat het rustig is op het stroomnet.
- Verbruik je eigen zonnestroom: heb je zonnepanelen? Gebruik overdag zoveel mogelijk je eigen stroom. Zo hoef je niet terug te leveren aan het net. Zo voorkom je ook dat je terugleverkosten moet betalen.
- Vervang oude apparaten: oude apparaten gebruiken vaak meer stroom dan nodig. Met een nieuwe apparaat bespaar je vaak tientallen euro’s per jaar op je stroomverbruik.
- Bespaar energie: hoe minder energie je verbruikt, hoe minder je vraagt van het net. Laat bijvoorbeeld je was buiten drogen. Lees hier meer tips om energie te besparen.
Door slimmer om te gaan met je stroomverbruik help je het stroomnet een handje én bespaar je op je eigen energiekosten. Een win-win!
Latest posts by Hans de Kok (see all)
- Wat is netcongestie en wat moet jij ermee? - 31 juli 2025
- Bespaartips: zó kun je energie besparen tijdens het koken - 23 juli 2025
- Eén vaste betaaldag voor al je vaste lasten: goed idee? - 21 juli 2025
- Te lang bij dezelfde internetprovider? Grote kans dat je te veel betaalt - 19 juli 2025
- Is een dynamisch energiecontract met kwartierprijzen iets voor jou? - 18 juli 2025
Laat een reactie achter